نوشته های مرتبط
وضعیت معیشت و اقتصاد عشایر ایل باصری استان فارس به قلم جواد اسلامی نویسنده کتاب مردان شورشی و کتاب عشق و آتش
بخش اول
اقتصاد كوچ نشينان حول محور پرورش دام، چهار پايان و منافع حاصله از آن مي چرخد. در همين راستا، خانواده به وسايل و امكاناتي نظير چادر و ابزار و آلات زندگي، مرتع و نيروي انساني نيازمند است.
خانواده به عنوان يك واحد مستقل ايلي تشكيل شده از پدر، مادر و بچه هاكه گاهاً بر اين تعداد پدربزرگ (بابو) و مادربزرگ (مامو) نيز افزوده مي شود كه باصريها نيز از اين قاعده مستثني نمي باشند.
دام ها شامل گله اي از بز و ميش كه تعدادشان به وضعيت اقتصادي خانواده وابسته و گاهی صدها رأس را شامل مي شود. بسته به وضعيت اقتصادي خانواده و جايگاه اجتماعي افراد ممكن است تعداد دامها به چند صد رأس و گله هاي متعدد نيز برسد.
چهار پاياني از قبيل الاغ، اسب و شتر نيز ضمن كمك به وضعيت اقتصادي خانواده، كوچ و جابجايي را تسهيل و بر سرعت عمل تحركات فصلي مي افزايد. چادر كه از موي بز بافته شده، مكعبي شكل با ارتفاع دو تا دو و نيم متر، طول چهار تا پنج و عرض سه متر از دست بافت هاي زن و مرد باصري بشمار مي رود.
وسايل و ابزار آلات موجود در چادر كه به عبارتي لتف گفته مي شود بسيار ساده و ابتدايي، شامل چند مشك آب و پوست هاي نگهداري دوغ، پنير و ساير لبنيات، لوازم پخت و پز نان و غذا، نمد جهت زير انداز، گليم، جاجيم، رختخواب ، خورجين و مقداري طناب جهت مهار چادر و نگهداري چهارپايان و ابزاري از قبيل ميخ چوبي، اره، تيشه و كارد مي باشد.
اندازه سياه چادر نيز بسته به موقعيت اجتماعي افراد متفاوت بوده و عامه مردم از چادري شبيه به آنچه كه قبلاً گفته شد، استفاده مي كنند. اما هرچه موقعيت اجتماعي و جايگاه اقتصادي افراد در سطح بهتري قرار گيرد اندازه چادرهاي مورد استفاده بزرگ تر و از امكانات بهتري استفاده مي شود.
چادر كدخدايان و خانواده هاي مرفه بزرگ تر و لوازم مورد استفاده نيز متنوع تر و گران قيمت تر مي باشد. چادر خوانين و كلانتران با انواع رشمه هاي رنگي (گمپاله) تزئين و كف آن يا قاليچه هاي دست بافت زنان ايل فرش مي شد . طول و عرض و ارتفاع آن به حدي بوده كه آن ها را از ساير چادرها متمايز مي ساخت.
مجموعه امكانات موجود در چادر رنگين تر و خوابگاه هاي متعدد محتوي رختخواب و پتوهاي مرغوب، جاجيم و گليم هاي خوش بافت و نقش و نگارداري كه زنان با نيت تزئين چادرخان بافته بودند، چادر را زينت مي داد.
مرتع يكی از مهمترين اركان تشكل دهنده زندگي خانواده ايلي و كوچ نشينان به شمار مي رود. عشاير جهت ادامه حيات به مراتع غني و سر سبز نيازمند هستند كه در صورت عدم دستيابي به چنين مراتعي ادامه حيات ناممكن و افراد بايستي رويه زندگي خود را تغيير و شكل زندگي جديدي را برگزينند.
مراتع معمولاً فصلي بوده و به همين دليل كوچ نشينان در فصول مختلف سال از جايي به جاي ديگر كوچيده تا به مراتع غني تري دست يابند.
در ايل باصري مراتع اختصاصي و هر محدوده مكاني به طايفه و تيره اي از ايل تعلق دارد. گاه مراتع گسترده، به صورت مشترك از سوي ايل مورد استفاده قرار گرفته و برخي از مراتع نيز با توجه به نفوذ كدخدايان و كلانتران اختصاصي بوده و عامه عشاير حق استفاده از اين مراتع را نداشته و ورود احشام به اين مراتع نياز به جلب نظر و دريافت مجوز از كدخدايان و خوانين داشته است.
كدخدايان و خوانين معمولاً از مراتع بهتر و گسترده تري بهره مند شده و مالكيت اين مراتع را بنام خود ثبت و در راستاي حفظ نفوذ بر زيردستان اجازه استفاده از اين مراتع را براي ديگر افراد ايل نيز صادر كرده و گاه همگان حق استفاده از اين مراتع را مي يافتند.
با تغيير ساختار اجتماعي و سياسي كشور در سال هاي اخير و تغيير سياست ها، عشاير منزوي و ايل راهها به زير كشت رفته و زمین ها منابع ملي اعلام و اكثر مراتع قرق اعلام شد. با گسترش كشاورزي مراتع به زير كشت رفته، ايل راه ها تخريب و تغيير كاربري داده و آنچه كه در هاله اي از ابهام قرار گرفته، زندگي و آينده كوچ نشينان بود كه همين امر زندگي را بر آنان تلخ و مجبورشان ساخت كه دام هاي خود را فروخته و در مسير ايل راه هاي تصرف شده و در حاشيه شهرها و شهرك های مسير ساكن شوند.
سكونت اجباري نه تنها دردي از دردهاي بي شمار آنها کم نکرده ، بلكه مشكلي بر مشكلات افزوده و مردماني كه روزي فرمانروايان سرزمين هاي دور و نزديك بودند امروزه در چهار ديواري هاي محقرشان گوشه عزلت برگزيده ، زانوی عزا به بغل گرفته و به روزگان ديرينشان افسوس خورده و بر تنهایی خود مي گريند.
